Ve Bağdat Düştü

Sultan II. Abdulhamid 1903 yılında Bağdad demiryolunun yapılması için büyük imtiyazlar verip Almanlar ile bir anlaşma yaptı. Böylece Musul, Bağdad ve Basra Valiliklerinin yönetiminde olan Irak ile İstanbul arasında 1.600 km uzunluğunda bir ray döşenmesi planlanmıştı. 1914 yılında, Birinci Dünya Savaşı öncesinde Konya ve Adana hattından Haleb ve Trablus yakınlarına kadar gelindi. Bu sırada Bağdad demiryolunun Hindistan ve Mısır üzerindeki egemenliğini tehdit edeceğini düşünen İngiltere, Irak topraklarına gönderdiği ajanlar ile bölgedeki şeyhleri Osmanlılara karşı cephe almak için yönlendiriyordu. Böylece İngilizler ile işbirliği yapan Arap şeyhleri Basra civarında toplanmaya başladılar. Buna karşılık Kafkasya Cephesi’nde yoğunlaşan Osmanlı kuvvetleri Trablus’a destek gönderemedi.

     
 
Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın Ağustos başında yaptığı seferberlik ilanı öncesinde, Bağdad’ta bulunan IV. Ordu, 12. ve 13. Kolordulardan oluşuyordu. 12. Kolordu’nun 35. Tümen’i Musul’da, 36. Tümen’i Kerkük’te; 13. Kolordu’nun 37. Tümen’i Bağdad’ta ve 38. Tümen’i Basra’da konuşlanmışlardı. Seferberliğin ilanı ile 13. Kolordu Erzurum’da bulunan 3. Ordu’ya dahil edildi. Suriye’ye nakledilen IV. Ordu da yeniden oluşturuldu. Bu gelişmeler Enver Paşa’nın durumu yeterince değerlendiremediğini gösteriyordu.
     
7 Ağustos 1914, Bağdad Valisi ve IV. Ordu Müfettişi Cavit Paşa, 13. Kolordu’nun Erzurum’a gönderilmesiyle Irak’ın içten ve dıştan her türlü tehlikeye maruz kalacağını bildirdi. 20 Ağustos, Enver Paşa Basra Körfezi’nde olası bir İngiliz saldırısına karşı 13. Kolordu’nun 38. Tümeni’nin Irak’ta kalmasını emretti.
 
26 Ağustos, Cavit Paşa Irak ve havalisi Genel Komutanı tayin edildi. Tehlike büyürken eldeki kuvvetler yetersizdi, üstelik Basra’da bırakılan 38. Tümen’in çoğunluğunu oluşturan Araplar da güven vermiyordu. 15 Ekim, İngiliz birlikleri Bahreyn’i işgal ettiler.
 
1 Kasım, Rus birliklerinin Kafkasya’da Türk sınırını geçmesiyle Osmanlı-Rus savaşı fiilen başladı ve İngilizler istedikleri fırsatı elde ettiler.
 
22 Kasım, İngilizlerin Basra’ya hücumu ile Irak Savaşı başlamış oldu.
Yazının Tamamı İçin...

Email:

    ozdilm@gmail.com

8